In zijn artikel uit 1997 schrijft David Rothkopf het volgende over globalisering:
“The impact of globalization on culture and the impact of culture on globalization merit discussion. The homogenizing influences of globalization that are most often condemned by the new nationalists and by cultural romanticists are actually positive; globalization promotes integration and the removal not only of cultural barriers but of many of the negative dimensions of culture. Globalization is a vital step toward both a more stable world and better lives for the people in it.”
Verder gaat Rothkopf dieper in op deze negatieve dimensies van cultuur. Bouwend op de 'botsende beschavingen'-these van Samuel Huntington schetst hij de relatie tussen cultuur en conflict. De conflicten van de twintigste eeuw kunnen worden ingedeeld in verschillende groepen: religieus, etnisch en cultureel. Een mogelijke vierde groep zijn quasiculturele conflicten, waarbij een met culturele elementen verrijkt discours wordt gebruikt om legitimiteit te vergroten. In al deze categorieën speelt cultuur een belangrijke rol, zo stelt Rothkopf. De slachtoffers in de conflicten en genociden van de voorbije eeuw waren slachtoffers van cultuur.
“One million Armenians; tens of millions of Russians; 10 million Jews, Gypsies, and homosexuals; 3 million Cambodians; and hundreds of thousands of Bosnians, Rwandans, and Timorese all were the victims of "culture".”
Rothkopf gaat verder met een analyse van cultuur en verdeelt culturele verschillen in twee groepen: onschadelijke verschillen die geen aanleiding geven tot frictie enerzijds en verschillen die conflict uitlokken en dus overbrugd moeten worden anderzijds. Globalisering kan dit overbruggingsproces versnellen. De snelle technologische vooruitgang en dan vooral op het vlak van media, transport en informatica, zorgt ervoor dat we veel meer en makkelijker in contact komen met elementen uit andere culturen. De Verenigde Staten van Amerika spelen vandaag een leidende rol in dit proces. Niet iedereen is daar tevreden mee. Vele landen, niet enkel Iran en China, maar ook tot op zekere hoogte Frankrijk en Canada, hebben pogingen ondernomen de stijgende Amerikaanse culturele invloed enigszins aan banden te leggen.
“These governments are the heirs of King Canute, the infamous monarch who set his throne at the sea's edge and commanded the waves to go backward. The Soviet Union fell in part because a closed society cannot compete in the Information Age. These countries will fare no better.”
De cultuur van de globalisering, bepaald door Amerika, behelst ook de cultuur van de wereldmarkt. Hiermee hangt ook een vorm van global (of toch supranational) governance samen. Rothkopf ziet de evolutie naar een geglobaliseerde wereld onder leiding van de VS als onontkoombaar. De naties die deze evolutie tegenwerken, zullen verdwijnen omdat er tegen deze stroming naar een global culture niet te vechten valt.
Aangezien de VS de leidende rol hebben in het globaliseringsproces, hebben ze er alle belang bij om de global culture zo veel mogelijk af te stemmen op de Amerikaanse. Engels wordt de voertaal, globale waarden en wetten moeten overeenstemmen met de Amerikaanse, …
Rothkopf stelt dat de VS zich, als enige overgebleven militaire supermacht en onbetwist leider in de informatietechnologie, moet laten leiden door haar belangen.
“Americans should not shy away from doing that which is so clearly in their economic, political, and security interests-and so clearly in the interests of the world at large. The United States should not hesitate to promote its values. In an effort to be polite or politic, Americans should not deny the fact that of all the nations in the history of the world, theirs is the most just, the most tolerant, the most willing to constantly reassess and improve itself, and the best model for the future.”
Zo formuleert de auteur globalisering als alternatief voor de 'botsende beschavingen'-these. Door een verschil te maken tussen onschadelijke cultuurcomponenten en cultuurcomponenten die aanleiding geven tot frictie en conflict, komt Rothkopf tot een model dat een rooskleuriger toekomstperspectief geeft dan dat van Samuel Huntington en tegelijkertijd de vrees voor een volledig geüniformiseerde globale samenleving tegenspreekt. Culturele verschillen op het vlak van eetgewoonten, feesten, rituelen en muziek mogen blijven bestaan, aangezien ze niet geacht worden aanleiding te geven tot frictie.
Naar mijn gevoel vormt David Rothkopf in dit artikel een soort synthese van de ideeën van Samuel Huntington en Francis Fukuyama. Aan de ene kant ziet hij cultuur als de belangrijkste bron van conflict in de wereld vandaag, maar aan de andere kant ziet hij het machtsoverwicht van Amerika als een soort indicatie dat het Amerikaanse systeem de anderen overwonnen heeft en zo de enige valabele optie vormt voor een globaal systeem. Bij beide kanten kunnen we enkele bedenkingen maken.
In zijn indeling van verschillende soorten conflict stipt Rothkopf slechts kort een potentiële vierde conflictcategorie aan, namelijk die van de quasiculturele conflicten. Ik denk dat hij voorbijgaat aan de draagwijdte van deze groep. Gaan niet vele, om niet te zeggen de meeste, conflicten nog steeds om machtsverhoudingen, ongelijkheid of toegang tot grondstoffen? Culturele elementen zijn inderdaad steeds veelvuldig aanwezig in het discours in tijden van conflict, maar bij een diepgaandere analyse van de oorzaken van de frictie blijken religie, etniciteit en andere puur culturele elementen in het discours zelden meer te zijn dan legitimatiestrategieën.
Of globalisering enkel Amerikaans gestuurd kan zijn is onderwerp van veel discussie. In Rothkopfs betoog zijn genoeg argumenten vervat die verklaren waarom Amerika de leidende rol binnen het globaliseringsproces heef, en een logisch gevolg hiervan is dat de Amerikaanse cultuur een belangrijke invloed uitoefent en zal uitoefenen op de rest van de wereld. Of militaire en technologische superioriteit noodzakelijk een indicatie zijn van culturele superioriteit is hier echter nog maar de vraag.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten